ՀՀ Արագածոտնի մարզը իր աշխարհագրական դիրքով, տնտեսական եւ քաղաքական, պաշտպանական նշանակությամբ, բնակլիմայական պայմաններուվ միշտ էլ կարեւոր դեր է ունեցել հայոց պատմության բոլոր ժամանակներում:

Մարզում պահպանվել են դեռևս նախնադարյան մարդու բնակության, կիկլոպյան ամրոցների հետքեր, պաշպանական ու պաշտամունքային հնադարյան բազմաթիվ կառույցների մնացորդներ:

Մարզի տեղադիրքը և կլիման

Արագածոտնի մարզը իր մեջ նրառում նաև Փամբակի ու Ծաղկունյաց լեռնաշղթաների միջև ընկած տարածքը:

Այնտեղ մարդու կենսագործունեության, հատկապես տնտեսության վարման համար բավարար պայմաններ կան: Եվ պատահական չէ, որ պատմության բոլոր ժամանակներում մարզի տարածքը միշտ իրեն է գրավել ոչ միայն ժողովրդի հոծ բազմություններ, այլեւ եղել է հայոց արքունական եւ ամառանոցային եւ որսորդական տարածք:

Մարզն աչքի է ընկնում բնակլիմայական պայմանների բազմազանությամբ: Ըստ բարձրության տարեկան միջին ջերմաստիճանը և տեղումների քանակը խիստ տարբեր են։ Արագածի գագաթամերձ շրջանում տեղումները տարեկան հասնում են 850-900 մմ, իսկ համեմատաբար ցածրադիր (1000 մ ) բարձրություններում՝ 300 մմ։ Արարատյան դաշտին հարող հատվածներում ամռանը տաք է, իսկ ձմռանը` չափավոր ցուրտ:

Այստեղ լավ պայմաններ կան ջերմասեր մշակաբույսերի` խաղողի, ծիրանի, դեղձի, բանջարանոցային եւ բոստանային մշակաբույսերի մշակության համար: Դրանք մշակվում են Աշտարակի ողջ տարածաշրջանում եւ Թալինի տարածաշրջանի հարավ-արեւմտյան հատվածում: Թալինի տարածաշրջանի հյուսիսային հատվածը, Ապարանի եւ Արագածի տարածաշրջանները հարմար են հացահատիկի, կարտոֆիլի եւ բանջարեղենի մի քանի տեսակների արտադրության համար: Բնական լանդշաֆտային գոտիներից մարզում հանդիպում են կիսաանապատային, չոր լեռնատափաստանային, ալպյան և նիվալ գոտիները։

Մարզի օգտակար հանածոները

Տարածված են հատկապես շինանյութերը՝ տուֆը, բազալտը, կրաքարը, կավահողը, խարամը, պեմզան և պեռլիտը։ Վերջինս կազմում է նախկին Խորհրդային Միության ողջ պաշարի 90%-ը եւ իր որակական հատկություններով համարվում է աշխարհում լավագույններից մեկը: Մարզում են գտնվում նաեւ Ծաղկասար (2219 մ), Իրինդ (2050 մ), Արտենի (2047 մ) հանգած հրաբուխները։ Մարզի ջրային պաշարները գոյանում են Արագած լեռան ձնահալոցքից, տեղումներից եւ բնական աղբյուրներից:

Մարզի խոշոր գետերն են Քասաղը և Գեղաձորը։ Կան շատ հեղեղատարեր: (նշանավոր է Մաստարայի հեղեղատարը)։ Մարզի տարածքով է անցնում Արզնի-Շամիրամ ջրանցքը, գործում է նաև Թալինի ջրանցքը։ Մարզն աչքի է ընկնում ջրամբարների առատությամբ։ Գործում են Ապարանի, Հալավարի, Ծիլքարի, Ներքին Սասնաշենի, Դավթաշենի, Թալինի, Վերին Բազմաբերդի, Կաքավաձորի, Շենիկի, Աշնակի, Սաբունչիի ջրամբարները։

ԲՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

 

ՍՏՈՐԵՐԿՐՅԱ ՋՐԵՐ: ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐ, ԱՐՏԵԶՅԱՆ ՋՐԵՐ

 

ՄԹՆՈԼՈՐՏԻ ԽՈՆԱՎՈՒԹՅՈՒՆԸ: ՄԱՌԱԽՈՒՂ ԵՒ ԱՄՊԵ

Քաղաքային կենցաղի և ազգային ճարատարապետության թանգարան Գյումրիում

ԲՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

1. Քանի՞ կող, գագաթ, նիստ ունի ուղղանկյունանիստը։

12,8,6
2. Հաշվեք ուղղանկյունանիստի ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝
5դմ, 7դմ, 8դմ։

280
3. Հաշվեք ուղղանկյունանիստի ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝

240
2 դմ, 12 սմ, 10 սմ։
4. Հաշվեք 6 դմ կող ունեցող խորանադի ծավալը։

216
5. Հաշվեք 5 դմ կող ունեցող խորանադի ծավալը։

125
6. Հաշվեք ուղղանկյունանիստ ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝ 15սմ,
16սմ, 17 սմ։

4080
7. Ո՞ր ուղղանկյունանիստի ծավալն է ավելի մեծ, որն ունի 7սմերկարություն, 5սմ լայնություն և 10սմ բարձրություն, թե՞ այն
ուղղանկյունանիստ մակերևույթի մակերեսը, որն ունի 10սմ
երկարություն, 7սմ լայնություն և 5սմ բարձրություն։

350 = 350
8. Հաշվեք ուղղանկյունանիստ ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝
5 դմ, 4 դմ, 6 դմ։

120
9. Հաշվեք ուղղանկյունանիստ ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝
3 դմ, 6 սմ, 10 սմ։

180
10.Հաշվեք 7 դմ կող ունեցող խորանադի ծավալը։

343

https://docs.google.com/document/d/1GlGRFGoO1xeLuOyRH_cMI3oUxwecfpBcOpUuf1ai8ec/edit

https://docs.google.com/document/d/1NniKG7LgWBolfgxv8xijmyMqFDkegh4N/edit?usp=sharing&ouid=108585873452068497796&rtpof=true&sd=true

Прочитанная литература:

• Басня И. Крылова «Мартышка и очки»
• Виктор Драгунский «Главные реки Америки»
• А.С.Пушкин «Осенняя пора…» 
• Виктор Драгунский «Все тайное становится явным»
• Мифы Доевней Греции о Пандоре и Ахиллесе
• Г. Скребицкого «Передышка»
• Ганса Христиана Андерсена «Девочка со спичками»
• Одоевский В.Ф. «Мороз Иванович»
• Е. Шварца «Сказка о потерянном времени»
• Эдуард Шим «Чем пахнет весна»
• Корейская сказка «Материнская любовь»
• Притча «Слон на цепи»
• Виктория Ледерман «К доске пойдёт… Василькин!»
• Б.С. Житкова «Как я ловил человечков»
• Джонатана Свифта «Путешествия Гулливера»
• Г.Х. Андерсена «Ребячья болтовня»

Просмотренный фильм:

• фильма «Альпийская сказка»

Проекты

• Один день в театре… Посещение Ереванского государственного театра марионеток
• Посещение «Спортивной школы фигурного катания и хоккея»
• Составляем рассказ по картинкам
• Проект «Охрана природы»
• Проект «Мой путь Себасатаци», 5 классы
• «Русская осень в поэзии, живописи и музыке»
• Читаем русских классиков
• Проект «Свобода»: притча «Слон на цепи»

Пройденный темы:

• Слово.  «Рассказ о слове»
• Состав слова
• Сложные слова
• Синонимы и антонимы
• Имя Существительное (слова-предметы)
• Слова-действия.
• Слова-признаки
• Числительные
• Местоимения

1.Սովորի՛ր(կրկնի՛ր-վերհիշի՛ր) Եղիշե Չարենցի «Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն…» բանաստեղծությունը (առավոտյան ընդհանուր պարապմունքին բոլորս միասին ասելու ենք):

 

Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն,

Բոլորը թափվել են փողոց.

• Լսո՞ւմ եք անուշ մի զնգոց —

Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն։

 

Դյութում են շրթերը վարդե,

Սրտերը կրակ են ու բոց-

Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն,

Բոլորը թափվել են փողոց:

 

2․ Գրի՛ր վարժությունները։

 

1․Կետերը փոխարինի´ր ջ, ճ կամ չ տառերով:

 

Վեր., ող., նկարի., չղ.իկ, վայրէ.ք, հա.ոց, խո.ընդոտ, թռ.ուն, թր.ել, թռ.ել, մի.և, մին.և, ամբող., առա.ին, աղ.ամուղ.:

 

2․Կետերի փոխարեն գրի´ր տրված բառերից մեկը:

 

Թոռնիկն արագ թռավ տատի …: (գիրկ, գիրք) Միաժամանակ երեք … Է կարդում: (գիրկ, գիրք) … անձրևը կտրվելու միտք չուներ: (հորդ, հորթ) … տրտինգ տալով վագեց մոր մոտ: (հորդ, հորթ)

 

3. Կետերի փոխարեն գրի´ր տրված բառերից մեկը:

 

…երի մեջ անծանոթ մի աղջիկ տեսա: (որդ, որթ) …երի պատճառով ձկնորսության չգնացի: (որդ. որթ) Շատ … ավարտ ունեցավ մեր ձեռնարկը: (հաջող, հաչող) … շանը կծան չի լինում: (հաջող, հաչող) Երեխայի … ատամներն արդեն դուրս էին եկել: (կտրիչ, կտրիճ) Իմ բոլոր … ընկերները հավաքվել են այսօր: (կտրիչ, կտրիճ)

ՄԱՅՐԵՆԻ. ԻՆՔՆԱՍՏՈՒԳՈՒՄ

 

ԳՆՈՒՄ ԵՄ ՄԱՅՐ ԴՊՌՈՑ

 

ԻՄ ՍԻՐԱԾ ԿԵՆԴԱՆԻՆ

 

ՄԱՅՐԵՆԻ

 

ՄԻ ԳԱՐՆԱՆ ԱՌԱՎՈՏ

 

ՄԱՅՐԵՆԻ

 

ՎԱՀԱԳՆԻ ԾՆՈՒՆԴԸ

 

ՄԱՆՈՒԿ ԽԱՆ

 

ԻՆՔՆԱՍՏՈՒԳՈՒՄ

 

ՀՆԱՐԱԳԵՏ ՋՈՒԼՀԱԿԸ

 

ԻՆՔՆԱՍՏՈՒԳՈՒՄ

 

ՄԱՅՐԵՆԻ

 

ԽԻՂՃԸ

 

ՎԱԺԱՌԱԿԱՆԻ ԽԻՂԺԸ

 

ԳԱՐՆԱՆԱՅԻՆ ԿԱՎԱԾՈՒԹՅՈՒՆ

 

ՄԱՅՐԵՆԻ

 

ԻՆՔՆԱՍՏՈՒԳՈՒՄ

 

ՄԱՅՐԵՆԻ

 

ՄԱՅՐԵՆԻ

 

ԱՐԵՒ ԵՒ ԼՈՒՍԻՆ

 

ՄԱՅՐԵՆԻ

 

ԱՆԲԱԽՏ ՎԱՃԱՌԱԿԱՆՆԵՐԸ

 

ԳԱՐՆԱՆԱՅԻՆ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

ԿՐԵՄԵՆՉՈՒԿ

 

ԳԻՏԵ՞Ք, ՈՐ ԳԱՐՈՒՆ Է ԱՐԴԵՆ

 

ԱՐԾԻՎՆ ՈՒ ԿԱՂՆԻՆ

 

ԳՈՐՆԱԿԱՆ ՔԵՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

ԳՈՐԾՆԱԿԱՆ ՔԵՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

ՀՍԿԱՆ ԲԱԼԱԴԸ

 

ՀՍԿԱՆ ԲԱԼԱԴԻ ԲԱՌԱՐԱՆ

 

ԴԱՍԱՐԱՆ

 

ԳՈՐԾՆԱԿԱՆ ՔԵՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

ՎԱՀԱՆ ՏԵՐՅԱՆ ՓԱՍՏԵՐ

 

ԲԱՌԱՐԱՆԸՆԹԵՐՑՄԱՆ ՖԼԵՇՄՈԲ 2023

Չունենալով մուտք դեպի ծով, Հայաստանն այնուամենայնիվ ունի իր  կապույտ մարգարիտը՝ Սևանա լիճը: Սևանը հայ ժողովրդի պարծանքն է և հպարտությունը: Լճի մակերեսը 1,242 կմ2 է, ջրի ծավալը՝ 32,8 մլրդ. մ3:  Սևանը Կովկասի ամենամեծ լիճն է և երկրագնդի քաղցրահամ ջուր ունեցող բարձրադիր ամենամեծ լճերից մեկը:

Սևանա լճի գույներն ու երանգները փոխվում են ջինջ երկնագույնից մուգ կապույտ և այլ հազարավոր երանգների՝ կախված եղանակից և լճի ներքին անհայտ գործընթացներից:  Լիճն ապահովում է ձկան մեծ պոպուլյացիա, այդ թվում նաև լճի վտանգված էնդեմիկ` Սևանի իշխան ձկնատեսակի պոպուլյացիա:

Ձկնատեսակն անվանել են «իշխան» ձկան գլխի՝ պսակ հիշեցնող կետերի պատճառով: Լճում շատ է նաև խեցգետինը և սիգ ձկնատեսակը (սպիտակ ձուկ):

Լիճը և հարակից լեռնային շրջակայքն առաջարկում են ակտիվ և պասիվ ժամանցի բազում հնարավորություններ: Լճի ափին կազմակերպվում են պառապլանով թռիչքներ, դայվինգ և վինդսյորֆինգ, ինչպես նաև ճամբարային հանգիստ: Այնպես որ, կարող եք ընտրել ըստ ձեր նախասիրությունների:

Իհարկե, նկատի ունելալով ստորջրյա կյանքի բազմազանությունն և գունագեղ ջրավազանները, դժվար է համեմատել դայվինգը լճում և ծովում կամ օվկիանոսում: Սակայն սուզվելու կրքոտ սիրահարները, բաց չեն թողնում այս յուրահատուկ լեռնային լճի ստորջրյա գաղտնիքներն ուսումնասիրելու առիթը:

Լճի ափամերձ ստորջրյա աշխարհը բավականին հետաքրքիր և բազմազան է: Այստեղ դուք կարող եք տեսնել ստորջրյա ժայռեր, ձկների վտառներ, ջրիմուռներ, խորտակված նավակներ և այլն: Սևանա լճում սուզվելու սեզոնը սկսվում է հուլիս ամսից և ավարտվում է սեպտեմբերին:

Եվ իհարկե, ձեր ուղևորությունը դեպի Սևան չի լինի լիարժեք առանց Սևանի թերակղզու եւ նրա շրջակայքի պատմամշակութային տեսարժան վայրերի այցելության:

1) Հայաստանի փոքրիկ Սյունիքի մարզը պարունակում է մոլիբդենի համաշխարհային պաշարների գրեթե 7%-ը։

Ամբողջ աշխարհում կա մոտ. 11 500 000 տոննա մոլիբդեն, որից մոտ. 800 հազար տոննա գտնվում է Սյունիքի մարզում։

Սյունիքի մոլիբդենի ընդհանուր արժեքը կազմում է մոտ 15 մլրդ դոլար։ Սա Հայաստանի 50 տարեկան ռազմական բյուջեն է։

2) Փոքրիկ Սյունիքի մարզում կա մոտ. 1,500,000,000 տոննա երկաթ (1,5 միլիարդ տոննա):

Սա կազմում է մոտ. $ 883,000,000,000 ($ 883 մլրդ). Սա Հայաստանի մոտ 3000 տարեկան ռազմական բյուջեն է։

3) Փոքրիկ Սյունիքի մարզում կա մոտ. 4 000 000 տոննա պղինձ։

Սա կազմում է մոտ. $36,000,000,000 (36 մլրդ դոլար):

4) Փոքրիկ Սյունիքի մարզն ունի 238 տոննա մաքուր ոսկու և 16 000 000 տոննա ոսկու հանքաքարի պաշարներ։

Սա կազմում է մոտ. 13,000,000,000 դոլար (13 միլիարդ դոլար) մաքուր ոսկու համար, և դա չհաշված ոսկու հանքաքարի արժեքը:

5) Փոքրիկ Սյունիքի մարզում կա 100000 տոննա ուրանի հանքավայրեր. Սա մոտավորապես նույնն է, ինչ ամբողջ հսկայական Ռուսաստանում։

6) Բացի այդ, Սյունիքի մարզում կան ալյումինի, պլատինի, մկնդեղի, անտիմոնի, սնդիկի, ցինկի, վոլֆրամի, տիտանի, քարածխի, տորֆի, բյուրեղների, ադամանդի և այլն հսկայական հանքավայրեր, որոնց թիվը հսկայական է։

7) Հայաստանի հանքային ջրերի 50%-ից ավելին գտնվում է Սյունիքի մարզում.

8)Փոքրիկ Սյունիքի մարզն իր գոյությամբ խոչընդոտում է Մեծ Թուրանի նախագծի իրականացմանը, քանի որ այն բաժանում է Թուրքիան Ադրբեջանից և Կենտրոնական Ասիայի թյուրքական հանրապետություններից։

9) Սյունիքի մարզը միակ աշխարհագրական օբյեկտն է, որը Իրանը (իսկ նրա միջոցով՝ Հնդկաստանը) կապում է Եվրոպայի հետ՝ շրջանցելով «թուրքական աշխարհը»։ Փոքրիկ Սյունիքի կորստով այնպիսի երկրներ, ինչպիսիք են Իրանը և Հնդկաստանը, որտեղ ապրում է ավելի քան 1,5 միլիարդ մարդ (աշխարհի մարդկության 20%-ը), աշխարհաքաղաքական կախվածության մեջ կհայտնվեն Թուրքիայի գլխավորած «թուրքական աշխարհից»։

10) Հայաստանը Սյունիքը պահպանեց միայն Գարեգին Նժդեհի և նրա մարտիկների շնորհիվ, ովքեր ոտքի կանգնեցին Թուրքիայի, Ադրբեջանի և Խորհրդային Ռուսաստանի դեմ և հաղթանակ տարան։ Ուստի այս երեք երկրներում էլ նա «պերսոնա նոն գրատա» է և դրա համար փորձում են նսեմացնել նրա փառավոր անունը, տարբեր տեսակի փաստեր, որոնք չեն համապատասխանում այս երեք երկրներում էլ պատմությանը։